Aktualności
Polski Urząd Antymonopolowy powstał 13 kwietnia 1990 r. na mocy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Był pierwszą tego typu instytucją w państwach postkomunistycznych. - Przez 30 lat historii Urzędu zmieniały się jego zadania, kompetencje i narzędzia. Przez cały ten czas konsekwentnie staliśmy jednak na straży przestrzegania zasad konkurencji i uczciwych zasad gry rynkowej. Dzięki działalności Urzędu gospodarka rynkowa może się swobodnie rozwijać z korzyścią zarówno dla uczciwych przedsiębiorców, jak i dla konsumentów, którzy w efekcie uzyskują lepszy wybór, produkty wysokiej jakości w przystępnej cenie. Uczciwa konkurencja to czysty zysk dla przedsiębiorców, konsumentów, gospodarki. Jest jeszcze jednak wiele do zrobienia aby mechanizm rynkowy mógł działać sprawnie i uczciwie – mówi Tomasz Chróstny, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jak zmieniały się kompetencje Urzędu Początkowo do zadań Urzędu Antymonopolowego należała kontrola przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych oraz koncentracji podmiotów na rynku, a także zwalczanie praktyk monopolistycznych poprzez walkę z nadużywaniem pozycji rynkowej i antykonkurencyjnymi porozumieniami. W 1996 r. Urząd Antymonopolowy zmienił nazwę na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i uzyskał nowe kompetencje: ochronę konsumentów oraz nadzór nad Inspekcją Handlową. Kolejna ważna cezura to rok 2001, kiedy weszła w życie ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Uporządkowała ona dotychczas obowiązujące rozwiązania, uwzględniając przy tym konieczność dostosowania krajowych przepisów do unijnych. Wraz z wejściem Polski do UE w 2004 r. Prezes UOKiK uzyskał nowe narzędzie do zwalczania niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję – program łagodzenia kar (leniency). W 2007 r. została uchwalona obecnie obowiązująca ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, a w 2015 r. nastąpiła jej istotna nowelizacja, która wprowadziła m.in. dwuetapowe postępowania w sprawach z zakresu kontroli koncentracji. Prezes UOKiK zyskał wtedy także możliwość nakładania kar finansowych na osoby fizyczne odpowiedzialne za udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję. Regulacja ustanowiła też instytucję dobrowolnego poddanie się karze. W 2017 r. ruszył program dla sygnalistów. Z biegiem lat Prezes UOKiK zyskiwał nowe kompetencje z zakresu szeroko pojętej ochrony konkurencji.
Kluczowe decyzje i kary W ciągu 30 lat swojego istnienia (1990-2019) Prezes Urzędu wydał 4250 decyzji w sprawie praktyk antykonkurencyjnych i 12 143 decyzje dotyczących struktury przedsiębiorstw. Trzeba przy tym pamiętać, że w pierwszym okresie do 2001 r. te ostatnie dotyczyły nie tylko koncentracji jak obecnie, ale także dekoncentracji i przekształceń – wydano ich wówczas w sumie 8658. Natomiast decyzji w sprawie praktyk antymonopolowych powstało w tym czasie 2247. Pierwsza w historii Urzędu Antymonopolowego decyzja z 1990 r. dotyczyła praktyk cenowych Fabryki Samochodów Osobowych z Warszawy. Tylko w ciągu miesiąca cena Fiata 125 wzrosła trzykrotnie. Jednym z efektów działań podjętych wówczas przez Prezesa Urzędu było obniżenie przez Radę Ministrów cła na ten typ samochodów – o 70 proc. W konsekwencji, w kolejnym roku import trzykrotnie przewyższył produkcję krajową, tworząc w ten sposób konkurencję na rynku z korzyścią dla konsumentów. Od 2002 r. do 2019 r. Prezes UOKiK wydał 3485 decyzji z zakresu kontroli koncentracji, 1599 – z zakresu nadużywania pozycji dominującej i 404 - w sprawie porozumień ograniczających konkurencję. Wybraliśmy 5 z nich, które naszym zdaniem miały kluczowe znaczenie:
W sumie w latach 2000-2019 Prezes UOKiK nałożył ponad 1,36 mld zł kar za zawieranie antykonkurencyjnych porozumień oraz prawie 620 mln zł kar za nadużywanie pozycji dominującej. Współpraca międzynarodowa Istotnym aspektem 30-lecia UOKiK jest aktywność na arenie międzynarodowej, która uzupełnia i wzmacnia krajowe działania. Szczególnie mocno Urząd angażuje się w prace Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN), której częścią stał się w chwili wstąpienia do UE w 2004 r. Sieć tworzą Komisja Europejska i organy ochrony konkurencji państw członkowskich. ECN ma na celu zapewnienie konsekwentnego i jednolitego stosowania prawa konkurencji na terenie UE. Jest to forum ułatwiające wymianę doświadczeń i udzielanie wsparcia w ramach stosowania narzędzi dochodzeniowych i prowadzenia postępowań. Przedstawiciele UOKiK są zaangażowani w działalność ECN poprzez udział w grupach roboczych dotyczących karteli czy porozumień wertykalnych oraz w podgrupach sektorowych dotyczących m.in. bankowości, energetyki, żywności, mediów, a także sektora cyfrowego. Obecnie jednym z najważniejszych wyzwań w ramach ECN jest stosowanie reguł konkurencji podczas Covid-19 oraz implementowanie do polskiego prawa przepisów dyrektywy ECN+ dającej organom antymonopolowym lepsze narzędzia do egzekwowania reguł konkurencji. - Gdy dyrektywa ECN+ zostanie wdrożona do krajowych porządków prawnych, urzędy antymonopolowe wszystkich państw członkowskich będą miały do dyspozycji jednakowe minimum narzędzi służących równie efektywnemu egzekwowaniu reguł konkurencji, jak ma to miejsce w przypadku Komisji Europejskiej. Dyrektywa wzmocni niezależność UOKiK oraz zapewni mu skuteczniejsze uprawnienia decyzyjne – mówi Olivier Guersent, Dyrektor Generalny Dyrekcji Generalnej ds. konkurencji Komisji Europejskiej, składając polskiemu Urzędowi i jego pracownikom najlepsze życzenia z okazji jubileuszu 30-lecia. Podkreśla przy tym, że UOKiK od swojego powstania w 1990 r. odgrywa dużą rolę w zapewnianiu prawidłowego funkcjonowania gospodarki w Polsce.
Efektem współpracy w ECN są decyzje wydawane przez krajowe organy antymonopolowe w postępowaniach prowadzonych na podstawie przepisów unijnych. Opiniuje je KE. Pierwszą taką decyzję Prezes UOKiK wydał w 2006 r. i dotyczyła nadużycia pozycji dominującej przez Telekomunikację Polską, która nielegalnie podniosła ceny niektórych połączeń międzynarodowych. Najnowszy przykład udanej współpracy to kara dla spółki Yamaha Music Europe za ustalanie z dystrybutorami minimalnych cen odsprzedaży sprzętu muzycznego w sklepach internetowych w Polsce. Od 2001 r. UOKiK należy również do Międzynarodowej Sieci Konkurencji (ICN). Głównym zadaniem tej organizacji jest wymiana informacji i doświadczeń na temat najlepszych sposobów walki z praktykami ograniczającymi konkurencję. Oprócz przedstawicieli organów antymonopolowych w spotkaniach uczestniczą doradcy pozarządowi, np. przedstawiciele biznesu, grup konsumenckich, akademików. W 2013 r. UOKiK był gospodarzem XII Dorocznej Konferencji ICN. Obecnie Urząd zaangażował się m.in. w pracę grupy roboczej dotyczącej karteli oraz efektywności urzędów antymonopolowych. Kolejna ważna struktura, w której uczestniczy UOKiK, to Komitet Konkurencji OECD. Skupia on szefów urzędów antymonopolowych państw członkowskich z całego świata i zajmuje się analizą polityki konkurencji oraz promocją reform rynkowych, w tym działań mających na celu przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję. Wyzwania na przyszłość - Dorobek 30-letniej historii polskiego urzędu antymonopolowego zobowiązuje. Chcemy jeszcze skuteczniej egzekwować poszanowanie zasad uczciwej konkurencji w Polsce. Stawiamy na analitykę, nowe technologie i rozwój informatyki śledczej. Nowe narzędzia pomogą nam sprostać wyzwaniom zmieniającej się gospodarki - mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK. Obecnie w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów trwają prace nad Polityką ochrony konkurencji i konsumentów na najbliższe lata. Trzydziestoletni UOKiK stawia na wykorzystanie sztucznej inteligencji w prowadzonych postępowaniach oraz wiedzy i doświadczenia zdobytego podczas trzech dekad rozwoju gospodarki.
Dodatkowe informacje dla mediów: Biuro Prasowe UOKiK Pliki do pobrania
|
